Bộ Y tế nói gì sau phản ánh của ĐBQH về khó khăn trong đấu thầu, mua sắm trang thiết bị?

Tham gia thảo luận tổ tại Quốc hội ngày 22/10, ĐBQH Nguyễn Tri Thức - Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy cho hay thời gian qua các bác sĩ loay hoay mua sắm, đấu thầu trang thiết bị. Trong khi đó, nhân viên y tế thời gian làm chuyên môn giảm đi, tập trung vào mua sắm, đấu thầu.

Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy lo ngại sắp tới đây có tình trạng nữa đó là trang thiết bị y tế, tất cả các máy CT, xạ trị cao cấp đa số là độc quyền của hãng nào phải đi theo thiết bị của hãng đó. 

Lấy ví dụ cụ thể, ông Nguyễn Tri Thức nêu, một máy CT ở Bệnh viện Chợ Rẫy, BVĐK Trung ương Cần Thơ cháy một bóng đèn bình thường thì đều phải mua của hãng đó mới sử dụng được. Tuy nhiên, nếu ghi rõ là mua linh kiện của hãng cụ thể, sẽ bị coi là vi phạm chỉ định thầu. Vì vậy, bác sĩ "như ngồi trên lửa", máy CT hỏng mà không biết làm sao mua thiết bị thay thế.

Bộ Y tế đã triển khai đồng loạt nhiều giải pháp để giải quyết khó khăn, vướng mắc của các cơ sở y tế trong mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị

Về vấn đề này, đại diện Bộ Y tế cho biết, trong thời gian qua để giải quyết các khó khăn, vướng mắc của các cơ sở y tế trong mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị, dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự phối hợp tích cực, chặt chẽ của các bộ ngành , Bộ Y tế đã triển khai đồng loạt nhiều giải pháp bao gồm:

Thứ nhất, đẩy mạnh việc hoàn thiện thể chế liên quan đến mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị. Cụ thể: Phối hợp cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc xây dựng dự án Luật đấu thầu (sửa đổi), trong đó đã bổ sung các quy định mang tính đặc thù của lĩnh vực y tế như quy định cụ thể việc chỉ định thầu mua thuốc cấp cứu, sinh phẩm, linh kiện thay thế đi kèm máy; cho phép áp dụng xuất xứ để phân loại chất lượng…

Xây dựng Nghị quyết của Chính phủ về bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế và thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, trong đó có việc giải quyết tình huống "máy đặt, máy mượn" của các cơ sở y tế (Chính phủ đang xin ý kiến thành viên Chính phủ).

Tiến hành việc sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến cấp phép lưu hành và đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế như: Nghị định số 54/2015/NĐ-CP ngày 08/5/2017 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật dược; Nghị định số 98/2021/NĐ-CP ngày 08/11/2022 về quản lý trang thiết bị y tế; Thông tư số 15/2019/TT-BYT ngày 11/7/2019 quy định việc đấu thầu thuốc tại các cơ sở y tế công lập; Thông tư số 14/2020/TT-BYT về đấu thầu trang thiết bị y tế;

Phối hợp cùng Bộ Tài chính sửa đổi Thông tư số 58/2016/TT-BTC ngày 29/3/2016 quy định chi tiết việc sử dụng vốn nhà nước để mua sắm nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.

Thứ hai, đẩy nhanh tiến độ cấp phép lưu hành đối với thuốc và trang thiết bị y tế.

Việc mua sắm sinh phẩm, linh kiện, phụ kiện thay thế sử dụng duy nhất đi theo trang thiết bị y tế được áp dụng chỉ định thầu

Về nội dung liên quan đến chỉ định thầu, đại diện Bộ Y tế cho biết, vấn đề này đã được quy định tại điểm c khoản1 Điều 22 Luật đấu thầu, cụ thể như sau:

Chỉ định thầu đối với nhà thầu được áp dụng trong các trường hợp sau đây: "Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa phải mua từ nhà thầu đã thực hiện trước đó do phải bảo đảm tính tương thích về công nghệ, bản quyền mà không thể mua được từ nhà thầu khác; Gói thầu có tính chất nghiên cứu, thử nghiệm; mua bản quyền sở hữu trí tuệ;".

Căn cứ quy định nêu trên, việc mua sắm sinh phẩm, linh kiện, phụ kiện thay thế được sử dụng duy nhất đi theo trang thiết bị y tế được áp dụng chỉ định thầu.

Để quy định này bảo đảm tính cụ thể và phù hợp với lĩnh vực y tế, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Kế hoạch Đầu tư đối với các trường hợp các trang thiết bị y tế có công nghệ đặc thù máy đóng thì việc nâng cấp, sửa chữa thay thế linh kiện hoặc phải mua hóa chất sinh phẩm xét nghiệm của chính hãng thì được chỉ định thầu. 

Đây cũng là giải pháp căn cơ tháo gỡ khó khăn cho ngành y tế, tuy nhiên trách nhiệm của các chủ đầu tư sẽ rất lớn phải chỉ định thầu làm sao công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế tức là giá mua sắm phải phù hợp, các đơn vị nếu có cùng trang thiết bị, cùng hãng thì mặt bằng về giá của hãng sẽ dần về cùng mặt bằng để bảo đảm không có sự chênh lệch giữa các đơn vị khi mua sắm. 

Không chỉ có một sự lựa chọn duy nhất mà có thể kết hợp tham khảo để xây dựng giá kế hoạch

Về phản ánh bệnh viện gặp khó khăn khi mua máy cao cấp độc quyền vì không có gói giá khác để tham khảo, trong khi theo quy định, khi đấu thầu phải tham khảo 3 báo giá của ĐBQH Nguyễn Tri Thức, đại diện Bộ Y tế cho biết theo quy định tại Thông tư số 58/2016/TT-BTC thì khi lập và xác định giá gói thầu trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu cần căn cứ vào ít nhất một trong các tài liệu sau:

Thứ nhất: Giá hàng hóa cần mua của ít nhất 3 đơn vị cung cấp hàng hóa khác nhau trên địa bàn để làm căn cứ xác định giá gói thầu; trong trường hợp không đủ 03 đơn vị trên địa bàn có thể tham khảo trên địa bàn khác đảm bảo đủ 03 báo giá;

Thứ hai: Dự toán mua sắm đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt (gồm: chủng loại tài sản, hàng hóa, dịch vụ, số lượng, đơn giá hoặc toàn bộ dự toán được bố trí để mua sắm một loại tài sản, hàng hóa, dịch vụ trong năm);

Thứ ba: Kết quả thẩm định giá của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện thẩm định giá tài sản, doanh nghiệp thẩm định giá đối với các loại tài sản, hàng hóa, dịch vụ phải thẩm định giá theo quy định của Luật giá;

Thứ tư: Giá thị trường tại thời điểm mua sắm được tham khảo từ thông tin chính thống do các nhà cung cấp theo quy định của pháp luật Việt Nam công bố được khai thác qua mạng Internet;

Thứ năm: Giá của gói thầu mua sắm loại hàng hóa tương tự trong thời gian trước đó gần nhất, tối đa không quá 30 ngày.

Căn cứ quy định nêu trên thì chủ đầu tư được phép căn cứ vào ít nhất một trong các tài liệu trên, điều đó có nghĩa chủ đầu tư không chỉ có một sự lựa chọn duy nhất mà có thể kết hợp tham khảo một hoặc các tài liệu khác còn lại để xây dựng giá kế hoạch.

Theo đại diện Bộ Y tế, như vậy có thể nhận thấy về cơ bản đã có đủ các quy định pháp lý để phục vụ hoạt động mua sắm, đấu thầu.

Tuy nhiên, ngoài việc tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý như đã nêu trên, "chúng tôi sẽ tiếp tục tổ chức các buổi làm việc trực tiếp với các đơn vị để xác định cụ thể vướng mắc ở khâu nào và từ đó cùng các đơn vị nghiên cứu, đề xuất, tổ chức triển khai các giải pháp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện nhằm đạt mục tiêu phục vụ tốt nhất cho người bệnh"- đại diện Bộ Y tế cho biết.