Rà soát toàn diện, kiến nghị giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về y tế cơ sở, y tế dự phòng

Ngày 14/3, tại Nhà Quốc hội, Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội về "Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng" làm việc với các Bộ, ngành và cơ quan liên quan.

Dự buổi làm việc về phía Đoàn giám sát có Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Trưởng Đoàn giám sát; Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát; Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh, Phó Trưởng đoàn giám sát; Trưởng ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Dương Thanh Bình, Phó Trưởng đoàn giám sát; các thành viên và khách mời đoàn giám sát.

Về phía các bộ, ngành có Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương và lãnh đạo các Bộ, ngành: Tài chính, Nội vụ, Giáo dục và Đào tạo, Kế hoạch và Đầu tư, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam…

Y tế cơ sở, y tế dự phòng đóng góp quan trọng vào công cuộc chăm sóc sức khỏe nhân dân

Phát biểu tại buổi làm việc Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định- Trưởng Đoàn giám sát nêu rõ, Nghị quyết 20/NQ-TW năm 2017 về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đã nêu "y tế dự phòng là then chốt, y tế cơ sở là nền tảng", nếu làm tốt được hai khâu này thì ngành y tế sẽ hoạt động hiệu quả và làm tốt hơn công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, những năm qua y tế cơ sở, y tế dự phòng ở Việt Nam có nhiều thành tựu, đóng góp quan trọng vào công cuộc chăm sóc sức khỏe nhân dân. Đợt dịch COVID-19 bùng phát mạnh mẽ thời gian qua, y tế cơ sở, y tế dự phòng đã trải qua đợt "thử thách" chưa từng có, đây là dịp để đánh giá những lợi thế cũng như bất cập của y tế cơ sở và y tế dự phòng.

Thay mặt Lãnh đạo Bộ Y tế, trình bày báo cáo về việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng giai đoạn 2017 - 2022, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương nêu rõ, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về y tế cơ sở tương đối đầy đủ, bảo đảm tính phù hợp, khả thi, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Hiện nay, mạng lưới y tế cơ sở bao phủ rộng khắp, tất cả các huyện đều có trung tâm y tế huyện/bệnh viện huyện đóng trên địa bàn; 100% xã có trạm y tế xã. Trên 80% trạm y tế xã có bác sỹ làm việc tại trạm.

Lãnh đạo Bộ Y tế khẳng định: Y tế cơ sở luôn giữ vai trai trò, vị trí là tuyến y tế trực tiếp, gần dân nhất, đóng vai trò trong chăm sóc sức khỏe ban đầu, bảo đảm cho mọi người dân luôn được chăm sóc sức khỏe cơ bản với chi phí thấp. Trên 80% người dân có thẻ bảo hiểm y tế đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại các cơ sở y tế tuyến xã và huyện. Tỷ lệ người dân khám chữa bệnh tại bệnh viện huyện và xã chiếm tỷ lệ cao trong tổng số lượt bệnh nhân khám chữa bệnh ở tất cả các tuyến (trên 70%).

"Việc triển khai khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại trạm y tế xã làm tăng tính tiếp cận dịch vụ y tế của người dân ngay tại tuyến cơ sở. Vai trò của y tế cơ sở ngày càng được khẳng định trong bối cảnh phòng, chống dịch COVID-19"- Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương nói.

Đối với y tế dự phòng, theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương thời gian qua Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong khống chế dịch bệnh, giảm tỷ lệ mắc và tử vong do các bệnh truyền nhiễm. Nhiều dịch bệnh nguy hiểm được khống chế, ngăn chặn đẩy lùi và thanh toán như COVID-19, Ebola, Mers-CoV trong điều kiện các nước trong khu vực có dịch. Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên khống chế được dịch SARS, cúm A(H1N1) được thế giới đánh giá cao.

Việt Nam được công nhận loại trừ bênh giun chỉ bạch huyết; khống chế tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng dưới 0.3% và giảm người nhiễm mới bền vững trong 5 năm qua; Việt Nam giữ vững thành quả thanh toán bại liệt, loại trừ uốn ván sơ sinh. Công tác phòng, chống bệnh không lây nhiễm cũng được ưu tiên như bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…

Những khó khăn, tồn tại hiện hữu của y tế cơ sở và y tế dự phòng

Thứ trưởng Bộ Y tế cũng nêu một số bất cập trong cung ứng dịch vụ y tế tại y tế cơ sở như công tác chăm sóc sức khỏe đang tập trung nhiều tới điều trị cho người bị bệnh tại các cơ sở y tế, chưa thực hiện tốt việc quản lý các yếu tố nguy cơ, sàng lọc phát hiện bệnh sớm cũng như quản lý bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường tại trạm y tế xã.

Năng lực cung ứng dịch vụ y tế của y tế cơ sở còn hạn chế; nhân lực y tế tại tuyến cơ sở thiếu các chức danh như bác sỹ, y học cổ truyền, dược sỹ trung học. Bên cạnh đó là những khó khăn về nguồn tài chính cho hoạt động của y tế cơ sở, mô hình tổ chức, mô hình quản lý các trung tâm y tế huyện, bất cập trong cơ chế chính sách thông tuyến khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, việc ứng dụng công nghệ thông tin còn nhiều hạn chế…

Về y tế dự phòng, Lãnh đạo Bộ Y tế nêu một số tồn tại, hạn chế như, tình hình dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp, trong khi dịch COVID-19 chưa kết thúc, nhiều dịch bệnh có xu hướng tăng. Hệ thống y tế dự phòng còn bộc lộ nhiều hạn chế, nhất là tại tuyến y tế cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu khi dịch xảy ra. Công tác truyền thông phòng, chống dịch thường bị động, lúng túng, nhất là khi có dịch…

Lãnh đạo Bộ Y tế cũng kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về tăng cường năng lực y tế cơ sở; kiến nghị Quốc hội tiếp tục thực hiện chức năng giám sát đối với việc thực hiện các chính sách về y tế cơ sở; xem xét bổ sung một số dịch vụ sàng lọc có tính chi phí hiệu quả vào phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế trong dự thảo Luật Bảo hiểm y tế (sửa đổi). Để đảm bảo tính đồng bộ trong hệ thống pháp luật, kế thừa chính sách của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm hiện hành, Bộ Y tế kiến nghị xây dựng Luật phòng bệnh để giải quyết các khó khăn, bất cập và những khoảng trống trong pháp luật hiện hành…

Cũng tại buổi làm việc, theo chức năng, nhiệm vụ được giao, lãnh đạo Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo về việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng. Lãnh đạo Bộ Nội vụ báo cáo với đoàn giám sát về công tác phân bổ, tuyển dụng biên chế, nhân lực y tế; tác động của tinh giản biên chế với ngành y tế trong bối cảnh già hóa dân số, di cư tăng nhanh và mô hình dịch bệnh thay đổi. Lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo về công tác phối hợp thực hiện chính sách pháp luật về y tế trong trường học.

Thảo luận về nội dung làm việc, đa số thành viên Đoàn giám sát đồng tình với nội dung báo cáo của các Bộ đúng với yêu cầu trong đề cương đoàn giám sát nêu; đồng thời, nhấn mạnh vai trò quan trọng, sự đóng góp to lớn của y tế cơ sở, y tế dự phòng trong phòng, chống đại dịch COVID-19.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan tiếp thu ý kiến thành viên đoàn giám sát nêu và cho biết bộ sẽ đánh giá toàn diện về hoạt động của y tế cơ sở, y tế dự phòng để đề xuất các giải pháp cho giai đoạn mới, đây là cách làm tổng quan để giải quyết toàn diện các tồn tại, bất cập trong lĩnh vực này.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng báo cáo làm rõ thêm những nội dung thành viên đoàn giám sát nêu liên quan đến hiệu quả hoạt động của trạm y tế xã; về việc giải thể trạm y tế để sát nhập với phòng khám đa khoa khu vực; nguồn lực cho y tế cơ sở và y tế dự phòng và hiệu quả sử dụng nguồn lực dành cho y tế dự phòng; biên chế y tế cơ sở, y tế dự phòng, mô hình cô đỡ thôn bản…

Đại dịch COVID-19: Y tế cơ sở, y tế dự phòng đã hết sức cố gắng, "xông pha"

Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định ghi nhận các ý kiến đóng góp trách nhiệm của thành viên đoàn giám sát; báo cáo của các bộ cơ bản đáp ứng yêu cầu của đoàn giám sát, đề nghị tiếp tục hoàn thiện báo cáo, cập nhật số liệu, phụ lục theo ý kiến thành viên đoàn giám sát nêu.

Khẳng định, y tế cơ sở, y tế dự phòng luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, đạt được nhiều thành tựu trong chăm sóc sức khỏe nhân dân, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ trong bối cảnh phòng, chống dịch COVID-19 vừa qua, y tế cơ sở, y tế dự phòng đã hết sức cố gắng, "xông pha", hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, rất cần được Bộ Y tế ghi nhận và biểu dương ngay trong báo cáo.

Bên cạnh đó, việc phát triển y tế cơ sở, y tế dự phòng còn chưa được như mong muốn, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các bộ cần làm rõ, khoản chi cho y tế dự phòng đã thực sự bảo đảm 30% như Nghị quyết của Quốc hội hay chưa, việc tổ chức mô hình trung tâm y tế huyện như thế nào, khi có địa phương trung tâm y tế huyện thuộc Sở Y tế quản lý toàn diện, có địa phương Sở quản lý chuyên môn, kinh phí, con người của trung tâm y tế huyện lại giao UBND huyện quản lý? Hay có nơi sáp nhập Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình vào Trung tâm y tế huyện, có nơi lại không sáp nhập. Việc tổ chức mô hình thiếu sự đồng nhất, có gây khó khăn cho tổ chức, thực hiện hay không?

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, giải pháp của Bộ Y tế phải thật rõ ràng, kiến nghị rõ với Quốc hội, cần sửa đổi cơ chế, chính sách gì để thực sự tăng cường vai trò, nâng cao hiệu quả của y tế cơ sở, y tế dự phòng.