Nhân lực điều dưỡng của Việt Nam 'thiếu thật thừa ảo'

Đó là nhấn mạnh của PGS.TS Lương Ngọc Khuê - Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế tại Hội nghị Điều dưỡng trưởng toàn quốc năm 2022 do Cục Quản lý Khám chữa bệnh tổ chức diễn ra ngày 11/10, tại Bệnh viện Bạch Mai.

Hơn 300 đại biểu là đại diện lãnh đạo bệnh viện, Sở Y tế và điều dưỡng trưởng các Sở Y tế, bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế và trực thuộc Sở Y tế các tỉnh/thành phố đã tham dự.

Đội ngũ điều dưỡng chiếm 70% lực lượng lao động trong bệnh viện

Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, đội ngũ điều dưỡng chiếm 70% lực lượng lao động trong bệnh viện. Trong thời gian qua, hệ thống tổ chức quản lý điều dưỡng đã bước đầu được thành lập ở các cấp. Chất lượng chăm sóc người bệnh đã có nhiều chuyển biến thông qua việc đổi mới các mô hình phân công chăm sóc, tổ chức chăm sóc người bệnh. 

"Dịch vụ do người điều dưỡng cung cấp ngày càng góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân"- Cục trưởng Lương Ngọc Khuê nói.

Tuy nhiên, theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, sau đại dịch COVID-19 đội ngũ điều dưỡng có nhiều biến động, thiếu điều dưỡng và có xu hướng nghỉ việc trong bệnh viện. Trong đó, có những nguyên nhân sự đãi ngộ trong nền kinh tế thị trường và tự chủ bệnh viện khiến công sức lao động của người điều dưỡng chưa được đãi ngộ tương xứng; Vị thế vai trò của người điều dưỡng đã được quan tâm nhưng nhiều Sở Y tế, bệnh viện chưa quan tâm, phát huy vai trò của người điều dưỡng. 

Một số quy định về các đơn vị sự nghiệp khiến một số phòng điều dưỡng có xu hướng bị sáp nhập vào các phòng khác nếu không có đủ 7 biên chế, điều này làm cho vai trò quản lý điều dưỡng yếu đi, trong khi chăm sóc điều dưỡng đóng vai trò trụ cột chuyên môn quan trọng của bệnh viện. Bên cạnh đó, bản thân các cán bộ điều dưỡng được giao trách nhiệm, quyền hạn những cũng chưa phát huy được vai trò của mình.

Do đó theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, trong giai đoạn tới hội nhập ASEAN, hội nhập quốc tế, cần phải thay đổi phương thức hoạt động của điều dưỡng. 

Bộ Y tế đang xây dựng trình Chính phủ Đề án Đổi mới cơ chế, chính sách điều dưỡng hướng tới chăm sóc toàn diện giai đoạn 2022-2030 nhằm đẩy mạnh công tác điều dưỡng cũng như đảm bảo chăm sóc người bệnh toàn diện, thực hiện mục tiêu Nghị quyết số 20/NQ-TƯ ngày 25/10/2017 về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đặt chỉ tiêu đến năm 2025 sự hài lòng của khu vực nội trú trên 80%; có 25 điều dưỡng/vạn dân và đến 2030 có 33 điều dưỡng/vạn dân.

Nhân lực điều dưỡng của Việt Nam "thiếu thật thừa ảo"

Theo khảo sát của Cục Quản lý Khám chữa bệnh, một số khó khăn mà các điều dưỡng gặp phải là vẫn còn quan niệm điều dưỡng là "nghề phục vụ, thực hiện y lệnh của bác sĩ". Điều dưỡng phải làm nhiều việc khác ngoài chuyên môn như lĩnh thuốc, lĩnh dụng cụ, đồ vải, đưa đón người bệnh đi khám, làm các thủ tục cận lâm sàng, hành chính, thanh toán viện phí, bảo hiểm y tế, xử lý dụng cụ đã sử dụng tại khoa…

Đào tạo điều dưỡng chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn và hội nhập. Chưa có điều dưỡng chuyên khoa và chuẩn thực hành điều dưỡng cho từng chuyên khoa; Tỷ lệ người bệnh trong bệnh viện được thực hiện chăm sóc toàn diện còn hạn chế… Đầu tư ngân sách của nhà nước cho công tác điều dưỡng chưa được tính đúng tính đủ, nguồn viện trợ cho các hoạt động rất hạn chế…

Hiện tại, các chi phí khám chữa bệnh được bảo hiểm y tế thanh toán chủ yếu là phẫu thuật, thủ thuật do các bác sĩ thực hiện. Các dịch vụ do điều dưỡng cung cấp được đưa rất ít vào danh mục bảo hiểm y tế thanh toán.

Năm 2022, Việt Nam có 148.557 điều dưỡng có chứng chỉ hành nghề. Tỷ số điều dưỡng, hộ sinh/bác sĩ khoảng 1,8. Tuy nhiên khác với các nước phát triển, nhân lực điều dưỡng của Việt Nam "thiếu thật thừa ảo". Chỉ tiêu tuyển điều dưỡng vào làm việc tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hằng năm thấp hơn rất nhiều so với chỉ tiêu đào tạo. 

Theo kết quả nghiên cứu của Cục Khoa học Công nghệ và đào tạo và Hội Điều dưỡng Việt Nam năm 2015, cứ 4 điều dưỡng mới ra trường thì chỉ có 1 điều dưỡng có cơ hội việc làm.

Hiện Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 31/2021/TT-BYT ngày 28/12/2021 quy định hoạt động điều dưỡng trong bệnh viện có nhiều nội dung mới như: quy định việc đặt người bệnh là trung tâm của quá trình chăm sóc, người bệnh vào viện phải được quan tâm chăm sóc đáp ứng 14 nhu cầu chăm sóc cơ bản, đẩy mạnh chăm sóc đa ngành;

Trao quyền chủ động nhiều hơn cho điều dưỡng như thực hiện nhận định lâm sàng, chẩn đoán điều dưỡng, phân cấp chăm sóc, phối kết hợp với các chức danh chuyên môn trong bệnh viện để triển khai hiệu quả hoạt động chăm sóc người bệnh; tăng cường sự chỉ đạo và tham gia của lãnh đạo bệnh viện, các khoa, phòng vào quá trình chăm sóc người bệnh;

Trao quyền điều hành và hoạt động của hệ thống quản lý điều dưỡng trong bệnh viện mà đứng đầu là trưởng phòng điều dưỡng, sau đó là các điều dưỡng trưởng ở các khoa lâm sàng từ quản lý nhân lực, điều hành công việc hàng ngày cho đến đề xuất tuyển dụng, đào tạo liên tục và đề xuất mua sắm vật tư, trang thiết bị liên quan đến hoạt động chăm sóc người bệnh trong bệnh viện; quy định phương tiện, trang thiết bị tối thiểu phục vụ chăm sóc người bệnh; gắn trách nhiệm và sự tham gia của các Khoa, Phòng chức năng vào quá trình và chất lượng chăm sóc người bệnh...